Profil KOSTNO-REUMATYCZNY

morfologia z rozm. autom.
retikulocyty
OB
CRP
wapń
fosfor
ALP fosfataza zasadowa
kwas moczowy
RF
ASO
odczyn Waalera-Rosego
przeciwciała anty-CCP
ANA przeciwciała przeciwjądrowe
Borrelia burgdorferi ELISA IgM
Borrelia burgdorferi ELISA IgG
witamina D3

Profil KOSTNO-REUMATYCZNY to zestaw badań dla osób odczuwających objawy typowe dla schorzeń stawów i kości – ból, obrzęk, zaczerwienienie w okolicy stawu czy uczucie zesztywnienia. Ważny dla osób z chorobami kości czy stawów do monitorowania postępów w leczeniu. Morfologia krwi obwodowej z rozmazem automatycznym ocenia ogólny stan organizmu na wielu płaszczyznach. Poziom krwinek czerwonych i ich parametrów sprawdza między innymi obecność bądź brak anemii, a dzięki wskaźnikom czerwonokrwinkowym wskazuje z jakim rodzajem niedoboru mamy do czynienia. Płytki krwi pomagają ocenić potencjał krzepliwości naszej krwi, oceniając np. ryzyko wystąpienia zakrzepicy. Krwinki białe to nasze ,,siły obronne”. Ich poziom i proporcja pomiędzy poszczególnymi rodzajami leukocytów ocenianymi w rozmazie może pomóc rozpoznać rodzaj zakażenia (bakteryjne czy wirusowe), ale również sugerować chorobę pasożytniczą bądź alergię. OB i CRP – białko C-reaktywne to badania oceniające obecność lub brak procesu zapalnego w organizmie, różnicuje też choroby o charakterze przewlekłym od tych ,,ostrych’’. Stan zapalny jest reakcją obronną na szkodliwy bodziec zapalny. W organizmie dochodzi do aktywacji komórek układu immunologicznego, pojawiają się mediatory zapalne, zmienia się przepuszczalność naczyń, dochodzi do aktywacji układów krzepnięcia i fibrynolizy oraz wiele innych. Odpowiedź zapalna może być miejscowa lub uogólniona, a jej przebieg jest ostry bądź przewlekły (ostry stan zapalny występuje, np. w szybko rozwijającej się infekcji, a przewlekły stan zapalny organizmu obserwujemy przykładowo w chorobach układowych tkanki łącznej, przewlekłym wirusowym zapaleniu wątroby i wielu innych). Markerami stanu zapalnego nazywamy wskaźniki laboratoryjne, których wartość wzrasta podczas reakcji zapalnych. Takimi wskaźnikami są, np. wzrost liczby białych krwinek, stężenia CRP czy wzrost odczynu Biernackiego. Markery stanu zapalnego, takie jak stężenie CRP i szybkość opadu krwinek czerwonych – OB – można wykorzystywać nie tylko w celu poszukiwania chorób i rozróżniania zapalnego i niezapalnego podłoża dolegliwości, ale i po to, aby obserwować postępy w leczeniu. Prawidłowe leczenie infekcji zaowocuje gwałtownym obniżeniem się wskaźników stanu zapalnego. Powolny spadek wartości markerów stanu zapalnego towarzyszy cofaniu się poważnych chorób o innym niż infekcja mechanizmie. Proponujemy również oznaczenie parametrów mineralizacji i zdrowia kości, kiedy dolegliwości w okolicy stawów mogą być jednak związane z uszkodzeniami w tkance kostnej – fosfatazy zasadowej (ALP), wapnia (Ca) i fosforu (P). Fosfataza alkaliczna jest enzymem występującym przede wszystkim w kościach i wątrobie. Wątroba eliminuje fosfatazę alkaliczną wraz z żółcią. Oznaczenie wykonywane jest w celu zdiagnozowania schorzeń wątroby i chorób układu kostnego. Wapń zapewnia kościom wytrzymałość, więc jeśli często, w wyniku niegroźnych wypadków zdarzają nam się złamania kości to może to oznaczać, że mamy zbyt mało wapnia. Fosfor to pierwiastek, który razem z wapniem bierze udział w mineralizacji kości. Jego niedobór może powodować skurcze, ból kości i sztywność mięśni. Fosfataza zasadowa to enzym, który w naszym ciele znajduje się głównie w kościach i zębach, ale znajdziemy go też w błonach komórkowych oraz we krwi, kwasach nukleinowych i związkach wysokoenergetycznych. Bierze udział zarówno w procesach katabolicznych, jak i anabolicznych. Jest on niezbędny do utrzymania w dobrej kondycji zębów i kości oraz równowagi kwasowo- zasadowej. Fosfor bierze nawet udział w procesach związanych ze spalaniem glukozy. Stosunkowo rzadko zdarzają się niedobory fosforu; jego brak w organizmie objawia się wówczas krzywicą i osteomalacją. Jeśli brakuje nam obu pierwiastków, a dodatkowo mamy podwyższony poziom ALP to może to być związane z procesem rozmiękania kości. Obniżony poziom fosfatazy zasadowej może natomiast oznaczać, że wapń nie odkłada się w kościach prawidłowo i przez to odczuwamy objawy ich osłabienia. Kwas moczowy z kolei jest produktem końcowym metabolizmu puryn. Źródłami puryn są: pokarm (np. wątroba, sardynki, anchois, piwo), synteza własna organizmu (tzw. endogenna), ale związki purynowe stanowią również produkt rozpadu kwasów nukleinowych. W wątrobie na skutek działania pewnych enzymów dochodzi do metabolizmu puryn, a ostatecznym produktem rozkładu puryn jest kwas moczowy. Kwas moczowy powinien ulec wydaleniu przez nerki i to właśnie z moczem usuwana jest największa jego ilość. Zaburzenia wydalania kwasu moczowego i jego nadmierne gromadzenie się w organizmie mogą być spowodowane niektórymi chorobami, a akumulacja kwasu moczowego może prowadzić do poważnych powikłań. Badanie kwasu moczowego wykonywane jest m.in. u pacjentów cierpiących na chorobę nowotworową, którzy leczeni są chemioterapią, na etapie diagnostyki oraz kontrolnie u pacjentów ze zdiagnozowaną dna moczanową, czy w procesie diagnozowania kamicy moczowej. ASO czyli streptolizyna O jest toksyną wytwarzaną przez paciorkowce grupy A. U pacjentów zakażonych paciorkowcami A streptolizyna O (SLO) działa jako antygen, czyli białko przeciwko któremu organizm rozwija specyficzną odpowiedź odpornościową, a jego układ immunologiczny wytwarza przeciwciała. Przeciwciała wykrywa się we krwi pacjenta w ciągu 1-2 tygodni po zakażeniu paciorkowcami i osiągają najwyższe poziomy po 3-6 tygodniach. Jeśli wysokie poziomy utrzymają się dłużej niż 6 tygodni lub wzrastają, podejrzewa się ponowne zakażenie. Badanie przydatne jest także w diagnozowaniu chorób związanych z zakażeniami paciorkowcami, takich jak reumatyzm (gorączka reumatyczna), kłębuszkowe zapalenie nerek, zapalenie wsierdzia czy też szkarlatyna. Czynnik reumatoidalny RF to specyficzne przeciwciało skierowane jest przeciw określonym immunoglobulinom ludzkiego organizmu. Produkowane jest przez organizm chorego i nazywane jest autoprzeciwciałem. Jest to głównym markerem choroby autoimmunologicznej np. reumatoidalnego zapalenia stawów. RZS jest chorobą, która dotyka ok. 5-50 osób na 100 tysięcy. Objawy najwcześniej pojawiają się dopiero po 15 roku życia, a kobiety są ok. 3-5 razy bardziej narażone na występowanie tej choroby niż mężczyźni. Dokładna przyczyna RZS nie jest do końca poznana- istnieją dowody, że ma ona związek z czynnikami genetycznymi. Do objawów RZS, które powinny skierować pacjenta jak najszybciej do lekarza należą: opuchlizna, zwiększone ocieplenie stawów i otaczających je tkanek, sztywność stawów, szczególnie poranna, bolesność podczas ruchów w zajętym przez RZS stawie. Cechą charakterystyczną RZS jest to, że zazwyczaj najpierw zajmuje małe stawy, jak stawy międzypaliczkowe palców kończyny górnej oraz występuje ono symetrycznie- czyli na obu rękach jednocześnie. Nieleczona choroba prowadzi do postępującej degradacji tkanek stawowych, ich deformacji oraz permanentnych przykurczów. Czynnik reumatoidalny RF wykrywany jest także w krwi niewielkiego odsetka zdrowej populacji (3-5%), szczególnie u osób powyżej 60 roku życia. Badanie to jest często wykonywane jako test potwierdzający wynik dodatni w badaniu jakościowym na obecność RF, na przykład poprzez odczyn lateksowy. Odczyn Waalera-Rosego wykonuje się w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności czynnika reumatoidalnego (RF) u osób, u których podejrzewa się obecność choroby autoimmunologicznej, a szczególnie reumatycznej. Materiałem do badania jest surowica krwi. W celu potwierdzenia rozpoznania chorób reumatycznych, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów (RZS), powszechne zastosowanie mają testy serologiczne wykrywające obecność czynnika reumatoidalnego. Testem cieszącym się największą popularnością jest odczyn Waalera-Rosego. Zdaniem wielu specjalistów jest badaniem bardziej czułym w porównaniu do tzw. testu lateksowego. Oznaczenie anty-CCP – są to przeciwciała przeciw cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi. Organizm wytwarza je w odpowiedzi na cytrulinę – substancję występującą naturalnie w organizmie. Badanie anty-CCP, czyli oznaczenie miana przeciwciał IgG przeciwko cyklicznemu peptydowi cytrulinowemu, służy różnicowaniu przyczyn zapalenia stawów. Uważa się, iż obecność anty-CCP jest specyficzna dla reumatoidalnego zapalenia stawów (w badaniach naukowych wykazano specyficzność 100% przy czułości badania 35%). Dodatkowo stwierdzono istotny związek miana przeciwciał ze wskaźnikami stanu zapalnego, szczególnie CRP. Anty-CCP należy oznaczać u osób, u których występują objawy mogące wskazywać na reumatoidalne zapalenie stawów, zwłaszcza przy ujemnym czynniku reumatoidalnym ból i obrzęk stawów, szczególnie rąk i stóp, sztywność poranna trwająca ponad godzinę, utrata masy ciała, zmniejszenie apetytu, osłabienie, zmęczenie, bóle mięśni, guzki reumatoidalne. Poza tym wykonujemy badanie ANA, czyli przeciwciał przeciwjądrowych. Są to przeciwciała wytwarzane we wszystkich chorobach autoimmunologicznych, pozwalają odróżnić RZS od schorzeń zwyrodnieniowych stawów o innej przyczynie. Przede wszystkim badanie ANA ma za zadanie odnaleźć w ludzkim organizmie ślady przeciwciał przeciwjądrowych. Najczęściej wykonuje się je w podejrzeniu tocznia, chorób autoimmunologicznych, chorób reumatologicznych oraz przy próbie zdiagnozowania choroby tkanki łącznej, czyli kolagenozy. Przeciwciała ANA są skierowane przeciwko swoistym składnikom jądra komórkowego. Kolejnym schorzeniem powodującym sztywność i ból jest zapalenie stawów w przebiegu boreliozy, które diagnozujemy poprzez oznaczenie przeciwciał w klasach IgG i IgM. Występuje ono jako powikłanie po ukąszeniu kleszcza zakażonego bakterią – Borrelia burgdorferi. Borelioza z Lyme – wieloukładowa choroba zakaźna, wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi, przenoszona przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Borelioza może przyjmować różne postacie, takie jak: skórna, stawowa, neurologiczna, zaburzenia układu krążenia czy objawów neuropsychicznych. Zależnie od postaci boreliozy można wymienić wiele więcej objawów jak np. w postaci stawowej: nawracające zapalenia stawów wraz z obrzękiem, po których następuje przewlekłe zapalenie błony maziowej stawu lub stawów. Najczęściej dotyczy to kolan, rzadziej obejmuje stawy łokciowe, biodrowe czy skokowe. Natomiast w boreliozie układu krążenia objawia się znacznymi zaburzeniami przewodnictwa. Witamina D3 wpływa na funkcjonowanie naszego organizmu, jej niedobory mogą przyspieszyć rozwój osteoporozy. Jej poziom bezpośrednio wpływa na nasze samopoczucie, często jest nazywana hormonem szczęścia. Jej produkcja jest uzależniona od ekspozycji skóry na słońce, stąd spadek jej aktywności jest niemal pewny w okresie jesienno-zimowym. Brak witaminy D3 w organizmie prowadzi do zaburzeń w gospodarce wapniowo-fosforanowej, co skutkuje nieprawidłową mineralizacją kości. U dzieci może dochodzić do zmniejszenia wchłaniania wapnia, zaburzeń wzrostu kości, a następnie ich zniekształcenia (krzywicy). Zmniejszenie mineralizacji kości w przypadku osób dorosłych nazywane jest osteomalacją. Innym charakterystycznym stanem niedoboru witaminy D3 jest osteoporoza. Skutkuje ona zwiększoną tendencją do złamań i urazów kostnych. Nieodpowiednia podaż witaminy D3 i jej niedobory z tym związane mogą również prowadzić do nieprawidłowości w budowie mięśni, a w konsekwencji ich bólu. Witamina D3 jest niezbędna do odbudowy tkanki mięśniowej, bierze udział w jej regeneracji, np. po wysiłku fizycznym. Chroniczny ból mięśni, z którym kojarzy nam się ogólny stan przemęczenia, może mieć swoje podłoże w nieprawidłowej wartości witaminy D3 w organizmie. Witamina D3 jest niezbędna w syntezie substancji regenerujących naskórek i skórę właściwą po urazach. Niedobór witaminy D3 może doprowadzić do zaburzenia w gojeniu się ran. Określenie liczby retikulocytów stanowi podstawę oceny aktywności erytropoetycznej szpiku. Ma to szczególne znaczenie w określaniu erytropoezy przy niedokrwistościach hemolitycznych i niedokrwistościach, ale również w kontroli leczenia preparatami żelaza niedokrwistości.